در میان ماه های قمری رجب و شعبان و رمضان حال و هوایی خاص دارد. انسان های با ایمان در طول سال خود را آماد? ورود به این سه ماه می کنند تا بتوانند بهترین بهره ها و توشه ها را برگیرند. در کتب ادعیه نیز آداب فراوانی برای این سه ماه ذکر شده است و مشهور است اگر کسی بخواهد ماه رمضانی پربرکت داشته باشد باید ماه های رجب و شعبان را به خوبی دریابد.

یکی از اعمالی که در ماه رجب سفارش فراوان بدان شده است اعتکاف در ایام البیض (سیزدهم، چهاردهم و پانزدهم ماه رجب) می باشد. البته اعتکاف تنها مخصوص این زمان نبوده و در ده? آخر ماه رمضان نیز توصیه شده است و در هر روز و ماهی می توان در مسجد معتکف شد.
اعتکاف فرصتی است برای تنها ماندن و فکر کردن. فرصتی است برای نو شدن و دوباره شروع کردن. زمانی است برای خواندن و خوانده شدن. فرصتی برای دوری از هیاهوی زندگی های امروزی و پناه بردن در آغوش پر مهر خداوندی. اما باید توجه داشت که این فرصت، به آسیب تبدیل نشود و به جای پیشرفت، حرکت رو به عقب را به همراه نداشته باشد. در این مجال بر آن شدیم تا به حدود و خط قرمزهایی برای معتکفان اشاره نماییم تا اعتکافی سازنده تر در پیش داشته باشیم.

شرط اول: رضایت خانواده

در ایام اعتکاف، زمانی که وارد مسجد می شویم گروه های سنی مختلفی در این مکان مقدس حضور دارند. نوجوان، جوان، میانسال و پیر در کنار یکدیگر به راز و نیاز با خداوند متعال می پردازند. در این میان امری را باید مورد توجه قرار داد و آن اینکه شرط اول حضور در چنین جمعی رضایت خانواده است. افراد مجردی که سای? پدر و مادر بر سرشان است پیش از ثبت نام باید رضایت قلبی والدین خود را به دست آورند.

مبادا بدون اطلاع، پای در این مکان مقدس گذارند که بی شک نه تنها اجری در پیشگاه خداوند ندارد که حتی موجبات عقوبات خداوندی را به همراه خواهد داشت. زیباتر آنکه در صورت امکان والدین خویش را نیز همراه ساخته و بزمی خانوادگی ترتیب دهند که حتما برکاتی فراوان خواهد داشت. همسران نیز باید به یاد داشته باشند که از منظر اسلام خانواده در رأس امور قرار دارد. زن با رضایت شوهر و شوهر با رضایت قلبی همسر و هر دو با در نظر گرفتن شرایط فرزندان پای در مساجد گذارند تا دستاوردی کامل از این عزلت نشینی داشته باشند.

شرط دوم: عزلت نشینی

"اعتکاف" در اصل به معنى محبوس ماندن و مدتى طولانى در کنار چیزى بودن است و در اصطلاح شرع توقف در مساجد براى عبادت مى‏باشد که حد اقل آن سه روز است و شرط آن روزه داشتن و ترک بعضى دیگر از لذائذ است. (تفسیر نمونه، ج‏1، ص:653)

در نتیجه با در نظر گرفتن این معنا، انسان معتکف، فردی است که برای مدتی معین از نزدیکان خویش کناره گرفته و در پیشگاه حضرت حق حاضر می گردد.

پس باید در نظر داشت که اعتکاف تفریح و سرگرمی نیست. اینکه با دوستان و آشنایان خویش در مسجد حاضر شده و سه روز تمام با یکدیگر خوشگذرانی کنیم اعتکاف محسوب نمی شود. فرد معتکف باید توجه خود را مصروف حضرت حق گرداند و هم صحبتی با وی را اختیار نماید. اگر در این مسیر دوست و آشنایی را همراه خویش می سازیم باید فردی باشد که در این جهت یاری رسان آدمی گردد.
البته باید توجه داشت که این بدان معنا نیست که معتکفان اجاز? سخن گفتن با یکدیگر، خندیدن و مزاح کردن را ندارند! چرا که اسلام آیینی خشک نیست. گاه برای رفع خستگی ناشی از اعمال و یا حتی گذر زمان ـ با توجه به طولانی بودن زمان روزه در این برهه ـ شوخی و مزاح و سخن گفتن مفید نیز هست اما باید توجه داشت که در این امر افراط نگردد و به علاوه منجر به ایجاد مزاحمت برای دیگران نشود.

شرط سوم: رعایت نظافت

مسجد خان? خداست و معتکفان برای حداقل سه روز در این خانه زندگی می کنند. پس شایسته است در حفظ و حراست از این مکان، بیش از خان? خویش تلاش نمایند. این تفکر که نظافت مسجد تنها وظیف? خادمین و مسئولین می باشد بسیار غلط است و هر فردی باید حفظ نظافت مکان نشستن خود را بر عهده گیرد.

به ویژه آنکه مساجد در هنگام برگزاری نمازهای جماعت به روی عموم مردمان باز خواهند شد و ظاهر نامناسب مکان، تأثیری منفی در دید حاضران خواهد گذاشت. اگر هر کس وسایل خویش را به طور منظم چیده، رختخواب خویش را جمع کرده و نظافت فردی را نیز رعایت کند افرادی که از بیرون وارد می شوند تصویری زیبا از این عمل در ذهنشان نقش خواهد بست. بسیار زیبا خواهد شد که روز آخر ساعاتی بیشتر در مسجد مانده و زمانی را به نظافت خان? خدا اختصاص دهیم. حتی پیراستن مسجد از آلودگی هایی که ممکن است سابق بر این ایجاد شده باشد اجری عظیم با خود به همراه خواهد داشت و دعای خیر خادمین این مکان شریف را همراه معتکفان خواهد ساخت.

نتیجه

اعتکاف امری حسنه در آیین اسلام است که در ایام البیض بدان سفارش شده است. مسلمین که توان این عمل را داشته باشند سه روز در مسجد اقامت کرده و فارغ از روزمرگی ها به عبادت و خلوت با ایزد منان مشغول می شوند. در انجام این عمل با فضیلت توجه به برخی نبایدها از اهمیت بسیار برخوردار است. انسان معتکف در وهل? اول باید رضایت قلبی خانواد? خویش را به دست آورده و سپس پای در مسجد گذارد. دیگر آنکه در هنگام انتخاب همراه، فردی را برگزیند که او را در مسیر عبادت حق یاری رساند نه آنکه همراهی وی سبب خنده ها و مزاح های بیجا و سخن گفتن های بی فایده و گاه گناه آلودی چون غیبت و تهمت گردد. در نهایت نیز حفظ نظافت مسجد جایگاهی ویژه خواهد داشت و وظیف? تک تک معتکفان است که در این زمینه تلاش نماید.
امید است عاشقان دیدار حضرت حق، از این سه روز بهره هایی فراوان گرفته و تا آخر عمر از برکاتش برخوردار باشند. إن شاء الله تعالی.